جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی (اولین دوسالانه)

برای نگاه ب مقاومت و پایداری و ابعاد مختلف آن سراغ دکتر جواد معصومی، کارشناس روابط بین الملل رفتیم. او در این گفتگو ضمن تعریف خود از هنر مقاومت و پایداری، به بیان تفاوت این هنر با هنر اعتراض و مبارزه هم اشاره می کند. وی در این گفتگو همچنین به سهم زنان در این هنر و نقش این هنر در میان جوانان و دانشگاهیان نیز می پردازد. با هم پاسخ های معصومی را می خوانیم:

*تعریف شما از هنر مقاومت و پایداری چیست؟

جوهره «هنر مقاومت»، پایداری و ایستادگی است. این پایداری، ریشه در ذات و فطرت آدمی دارد و هنر دارای چهار ساحت حکمت، معرفت، صنعت و معیشت است و هنر مقاومت دارای بنیان‌های حکمی است که ریشه در استقامت در راه خدا دارد، در ‌واقع پشت سر ایمان استقامت وجود دارد. همچنین  هنر مقاومت به لحاظ زیبایی‌شناسی جهاد انسان مقاوم را در برابر تهاجم دشمن به تصویر می‌کشد. بنابراین هنر مقاومت متضمن جهاد با دشمن است و انواع هنر باید ابزار مقاومت و جهاد باشد؛ ابزاری که می‌تواند حق و حقیقت را به زیبایی بیاراید.

*تفاوت هنر مقاومت و هنر مبارزه را در چه می دانید؟ بین هنر مقاومت و هنر اعتراض چه نسبتی وجود دارد؟

هنر مقاومت بیان شاهدانه مسائل در سطح ملی ، منطقه ای و بین المللی با تازه های عصر بوده که یک مفهوم چند بعدی و ژرف را داراست. این مفهوم به نوعی از هنر، اشاره دارد که به منظور مبارزه و مقاومت در برابر نظام های سلطه گر به کار می رود، که می توانند  به عنوان یک راه ارتباطی و زبانی که به طور مستقیم و غیر مستقیم به چالش کشیدن سیاست ها، نگرش ها و ایدئولوژی های خودکامه غربی بویژه امریکا را مورد هدف قرار دهد، به خلق آثار بپردازند. علاوه بر این هنر مقاومت و پایداری، معنای زیادی در جامعه مدرن دارد، چراکه ضمن افزایش آگاهی در جامعه، می تواند، به عنوان یک روشی برای نشان دادن دیدگاه های جدید و انتقادات نسبت به برخی سیاست های یکجانبه گرایی غرب مورد استفاده قرار گیرد. آنچه مبارزه با مقاومت را متفاوت می کند در واقع فرهنگ ایثار و شهادت مقاومت است که بعنوان یک الگو در فرهنگ انقلاب اسلامی وجود دارد که در مبارزه ما با این ادبیات مواجه نمی باشیم.

*زنان چه سهمی در هنر مقاومت داشته و دارند؟ سهم آنان در این هنر با خود مقاومت همخوان هست؟

سهم زنان، عمده است و متاسفانه مغفول. اگر روزی دیدید که زنان در یک برنامه دارای سهم مشارکت بودند، امیدوار باشید که ممکن است به هنر مقاومت نزدیک شویم. چون اساسا زنان هستند که در مرکز کانون خانواده و پشتیبان هر مقاومتی در طول تاریخ دیده می‌شوند که نمونه این هنر نقش زنان در دوران قبل از انقلاب و همچنین جنگ تحمیلی بی بدلیل بوده است. پس نمی توان در جریان و روند مقاومت نمی توان زنان را نادیده گرفت و در این حوزه نیاز به یک برنامه ریزی جامع بلند مدت دارا هستیم تا ادبیات مقاومت توسط مادران به نسل های بعدی منتقل شود.

*مقاومت و پایداری و به تبع آن هنر مقاومت و پایداری چه نقشی در گسترش صلح، حفظ محیط زیست، تلاش برای زندگی بهتر، پاسداشت حقوق شهروندی، گسترش دموکراسی و رعایت حقوق اقلیت ها می تواند ایفا کند؟

گسترش صلح و بهبود زندگی زمانی محقق می شود که تفاوت های دیگران در سایر جوامع پذیرفته شود و سعی بر آن نداشته باشند که اراده خود را بر دیگران با زور تحمیل نمایند. نمونه تحمیل زور بر دیگران سلطه گری امریکا در منطقه است که مردم منطقه کدخدایی امریکایی ها را دیگر قبول ندارند و پرچم دار تولید اندیشه این مبارزه مقاومت در انقلاب اسلامی بوده است.  به عبارت دیگر هنر مقاومت، با درون‌مایه تشویق و تهییج مبارزه در برابر متجاوزان به حریم زیبای همزیستی مسالمت آمیز انسان ها، با هدف تبیین و دفاع از ارزش‌های والای انسانی، به کمک ابزار راهبردی مقاومت، قادر به انتقال پیام اصلی سعادت با تأثیرگذاری فراوان به بشریت می باشد. به بیان دیگر هدف نهایی حکومت اسلامی سعادت بشریت است که در مقاومت و پایداری نقش مهمی در گسترش صلح، بهبود زندگی و پاسداشت حقوق شهروندی داراست.

*نقش روایت در هنر مقاومت و پایداری تا چه اندازه اهمیت دارد؟ اصولا روایت پایداری چه تفاوت هایی با دیگر روایت ها دارد؟

باید توجه داشت که هیچ پدیده‌ای به‌خصوص در مجموعه اندیشه‌های فرهنگی و ادبی بدون روایت کامل نیست. هنر مقاومت و پایداری نیز از این امر مستثنا نیست. آنچه اهمیت دارد آن است که به جایگاه و نقش روایت در چشم‌انداز چیست؟ نخست از چشم‌انداز وضعیت موجود و دوم از دریچه وضعیت مطلوب و آرمانی. طبیعتاً بین این دو جنبه تفاوت‌های آشکاری احساس می شود. در روایت پایداری نکته قبال توجه این است که در این نوع روایت هیچ‌گاه روایت ها به شکل نهایی و کامل خود نخواهد رسید و همیشه افرادی پا به عرصه وجود خواهند نهاد که از چشم‌اندازی متفاوت با دیگران و با بهره‌گیری از نظریه‌های ادبی جدید مبتنی بر روایت ها، در جهان ایجاد خواهند نمود و نکته‌هایی را در آن خواهند یافت که از نگاه دیگران مغفول مانده است. بنابراین، ؛ همیشه در روایت پایداری می‌توان با تغییر زاویه دید به موضوعات چندوجهی‌ای به نتایج جدید و مطلوبی رسید که دیگران به آنها دسترسی نداشته‌اند. بااین‌حال، با بررسی روایت های موجود که توسط صاحب‌نظران تدوین شده است، این نکته بر ما آشکار می‌شود که در برخی از زمینه‌ها با دقت فراوان و ریزبینی‌های گوناگون همراه بوده است و در برخی از زمینه‌ها جاهایی خالی وجود دارد. می توان اینگونه بیان کرد تفاوت این روایت پایداری با با سایر روایت ها در چند وجهی بودن و در نتیجه عدم تکمیل به شکل نهایی آن است.

*پیشنهاد شما برای آشنایی بیشتر با هنر مقاومت در بین جوانان و دانشگاهیان چیست؟

نسل جوان که شاهد انقلاب نبوده اند، آشنایی‌شان با انقلاب به واسطه هنر آسان‌تر صورت می‌گیرد . یکی از راه‌های تبیین تصویر داستان‌ زندگی و رشادت‌های اسطوره‌های مقاومت در قالب کتاب، فیلم، تئاتر، انیمیشن و دیگر آثار فرهنگی تولید شود تا نسل جدید ضمن سرگرم شدن و گذراندن اوقات فراغت خود با مفاهیم ارزشمند آثار و شهادت آشنا شوند. مسئولان باید ترویج فرهنگ مقاومت و آگاهی‌رسانی به جوانان نسل جدید را به اهداف سیاسی خود ترجیح دهند، چراکه این جوانان روزهای سخت دوران جنگ و انقلاب را تجربه نکرده‌اند، بنابراین طبیعی است که درک تحمل آن همه سختی برای دستیابی به هدف بزرگ را نداشته باشند و آگاهی‌رسانی به آن‌ها وظیفه مسئولان است.باید با قدرت، برنامه‌ریزی و جدیت بیشتر در حوزه آموزش مسائل فرهنگی قدم برداشت و از توانایی هنرمندان عرصه‌های سینما، موسیقی، تئاتر و... در این مسیر بهره برد.دولت و مجلس باید برای مسئله مهم فرهنگ، بودجه بیشتری در نظر گیرند و بودجه‌ها در مسیر درست تخصیص قرار گیرند تا بتوان برای نسل چهارم انقلاب یا همان آینده‌سازان کشور اقدامات فرهنگی عمیق انجام داد و مانع دور شدن آن‌ها از اصل انقلاب شد.

جایزه دانشگاهی