توران قربانی صادق متولد 1343 اردبیل، داستان نویس، بازیگر و مدرس داستان نویسی خلاق، به عنوان مادر داستان اردبیل با انتشار ۱۶ جلد کتاب و برگزار کننده کارگاه‌های داستان در مراکز فرهنگی و هنری است. او به عنوان تنها زن انتخاب شده در آئین نکوداشت ۳۰ نفر از نامداران فرهنگ و هنر استان اردبیل بود. قربانی صادق در این آئین گفت: «امروز با احترام تمامی افتخاراتم را از دهه ۶۰ تا اکنون تقدیم می کنم به روح پرفتوح ۳۴۰۰ شهید والامقام استان اردبیل؛ باشد که دستگیر و شفیع آخرتم باشند». او همچنین پیش از ین گفته بود: «آثار من حول چهار محور می چرخد . زن- دین- جنگ - عشق! سعی میکنم از تجربه زیستی ۵۹ ساله خودم بیشتر بهره ببرم تا به سراغ تخیل بروم. فضا و مکان و شخصیتها و خاطرات ریز و درشت از دید من دور نیستند . حتما در داستان‌هایم از آنها استفاده میکنم . قهرمان داستان من لازم نیست شق القمر کند . زن داستانم؛ می تواند در پنجاه سالگی پسری بدنیا بیاورد که نوزده سال بعد در جنگ شرکت کند و شهید بشود. قهرمان قصه من میتواند بهار باشد و در فصل پنجمی که در دنیا اتفاق میافتد با عمو نوروز ازدواج کند». با هم پاسخ او به پرسش های وبگاه جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی را با هم می خوانیم
تعریف شما از هنر مقاومت و پایداری چیست؟هنر مقاومت و پایداری را یکی می دانید و یا تفاوتی برای آن قائل هستید؟
جنگ هشت ساله رفته رفته باعث شد من به عنوان همسر یک پاسدار، هنر مقاومت را بیاموزم؛ اگر این امر میسر نمی شد؛ اصلا پایداریی در کار نبود. باور مقاومت برای زنان این سرزمین ریشه در تاریخ مبارزه با اجنبی دارد که در قرون متمادی ایران را مورد تهدید قرار داده اند. هنر مقاومت همان پایداری در برابر ظلم است و تفکیک ناپذیر است.
تفاوت هنر مقاومت و هنر مبارزه را در چه می دانید؟ بین هنر مقاومت و هنر اعتراض چه نسبتی وجود دارد؟
هنر مقاومت ، هنر پایداری در برابر دشمن است و هنر مبارزه، تاکتیک جنگیدن و پیشروی در هر شرایطی مقابل دشمن می باشد. اما هنر اعتراضی نحوه دیگری از مبارزه با دشمن است که امروزه در قالب‌هایی هنرمندانه توسط هنرمندان این سرزمین به آن پرداخت می شود. نوع سلاح در هنر اعتراضی دیگر آن تفنگ پر نیست
زنان چه سهمی در هنر مقاومت داشته و دارند؟
زنان این سرزمین هنر مقاومت را از زنان صدر اسلام به ارث برده اند . شنیده ایم که مادر شهیدی گفته " مگر خون فرزند من از خون سیدالشهدا رنگین تر است " یا خواهر شهیدی گفته " مگر زینب کبری هفت عزیزش را در کربلا از دست نداد ؟ مگر صبر نکرد ؟ من چرا اینگونه نباشم! " سهم مقاومت زنان اگر بیشتر از مردان نباشد کمتر هم نیست . هنر مقاومت زنان قوت قلب فرزندان و همسرانشان بوده است که اجازه داده نشد یک وجب از این خاک ایران به دست دشمن بیفتد .الان هم با این که دشمن خانواده ها را مورد تهاجم فرهنگی قرار داده است؛ این هنر مقاومت و روشنگری مادران و زنان است که فرزندانی با ایمان و انقلابی و اندیشمند و آگاه تحویل جامعه می دهند.
مقاومت و پایداری و به تبع آن هنر مقاومت و پایداری چه نقشی در گسترش صلح، حفظ محیط زیست، تلاش برای زندگی بهتر، پاسداشت حقوق شهروندی، گسترش دموکراسی و رعایت حقوق اقلیت ها می تواند ایفا کند؟
جنگ همه چیز را در دنیا تحت الشعاع قرار می دهد. صلح به هم می ریزد و جامعه بی امن می شود. گیاهان و جانوران آسیب می بینند. زندگی معنای خودش را از دست می دهد. مردم به دنبال آرامش و آسایش می گردند. حل این مشکلات با فهم هنر مقاومت در برابر دشمن بدست می آید. اگر هر کس در جایگاه خودش وظیفه اش را به نحو احسن انجام دهد، صلح حاصل می شود. صلح و آرامش تاوان دارد! رعایت دموکراسی و حقوق اقلیت ها که درصدی از مردم کشورمان هستند از دیگر مردم نمی تواند فرق داشته باشد. چرا که آنها هم سهم خودشان را در هنر مقاومت نشان داده اند و برای رسیدن به پیروزی نهایی از جان فرزندانشان گذشته اند.
نقش روایت در هنر مقاومت و پایداری تا چه اندازه اهمیت دارد؟ اصولا روایت پایداری چه تفاوت هایی با دیگر روایت ها دارد؟
این نقالی از روی پرده برای اسطوره ها و داستان‌های دینی به نوعی روایت محسوب می شود که از دیرباز مانده است. روایت پایداری معمولا توسط جاماندگان جنگ صورت می گیرد. تفاوت در جنس آدمها و مکان هاست. کسانی که زمان و مکان اتفاق را هنرمندانه برای دیگران که احتمالا در جنگ حضور نداشتند روایت می شود. برای مثال به نوجوان دانش آموز در کنار اروند از شهدایی می گوید که در آن جا بودند و شجاعانه در مقابل دشمن بعثی جنگیده است. به نظرم روایت گری بخشی از انتقال هنر مقاومت و پایداری برای نسلهای آینده را به دوش می کشد. شنیدم علم روایت هم به کمک راوی ها آمده تا در ارائه کارشان شک و شبهه ای نباشد.
توزیع جغرافیایی علاقمندان و تولیدکنندگان آثار هنر مقاومت و پایداری در جهان چگونه است؟
هنوز هم بعد از سالها ما رمان‌هایی را که مربوط به جنگ جهانی دوم هست می خوانیم یعنی بارها تجدید چاپ می شوند . مثل " جنگ و صلح " یا " جنگ چهره زنانه ندارد " یا " وداع با اسلحه " خیلی هست. امیدوارم این اتفاق برای کتابهای ما هم بیفتد و می دانید کم نیستند و برای بیشترشان حضرت آقا تقریظ نوشته اند. تولید؛ ترجمه و توزیع مناسب، ادبیات پایداری ما را به جهانیان خواهد شناساند.
جلوه های مقاومت و پایداری را در کدامیک از شهرهای ایران بیشتر می توان دید؟ شواهد شما برای این معرفی، چه چیزهایی هستند؟
من شنیده و در خیلی از کتابهای خاطره خوانده ام که رزمندگان اصفهانی حضورشان در منطقه جنگی خیلی به چشم می آمده است. گویا کار را علمی و تکنیکی جلو می برده اند و نقس اساسی در پاکسازی ها داشتند. تا نیروی انسانی احتیاج می شده می گفته اند : حاضر ! اما از استان‌های مقاوم مرزی نمی شود گذشت ؛ در واپسین روزهای جنگ تا مردم به کمکشان بروند ؛ آنها جان و مالشان از دست رفته بود
هنر مقاومت در ایران با نوع این هنر در نقاط دیگر جهان، چه پیوندهایی دارد؟
اگر جنگی به مملکتی تحمیل بشود . اگر جنگ نابرابر بشود و دهها کشور دیگر دست به دست دشمن بدهند. این مقاومت رزمندگان ما واقعا هنرمندانه است. الگوی ما شاید مقاومت مردم مظلوم فلسطین باشد که هشتاد سال است در برابر اسرائیل غارتگر ایستادگی کرده اند. پیوند ما به دیگر کشورهای ستم دیده داشتن دشمن مشترک است. از این موضوع نباید غافل شویم که اگر کشورهای اسلامی با هم باشند؛ دشمن نابود خواهد شد .
از میان هنرمندان رشته های مختلف مخصوصا فیلم و داستان، کار کدامیک را بیشتر دوست دارید؟ چرا؟
فیلم " چ " ، " از کرخه تا راین" و " شیار ۱۴۳ " . فیلم دوازده سال بردگی - نلسون ماندلا - گاندی - ببینید هنرمندان ما کارهای تاریخی را خوب ایفا می کنند . فیلم امام علی - مختارنامه - یوسف پیامبر . اما از نویسنده های کشورمان استاد مرتضی سرهنگی - راضیه تجار - احمد محمود . نویسنده خارجی - تولستوی - همینگوی
پیشنهاد شما برای آشنایی بیشتر با هنر مقاومت در بین جوانان و دانشگاهیان چیست؟
هنر مقاومت واحد درسی بشود. هر چند یادگیری هنر مقاومت بیشتر عملی است تا تئوری ! . شاید ایجاد چالش های سخت و درگیرکردن مستقیم جوانان با مشکلات !
در استان اردبیل، چه تلاش هایی برای حفظ روحیه مقاومت و خلق هنر مقاومت انجام می شود؟
تمام نهادها در این زمینه کوشا هستند. اعزام کاروان‌های متعدد به مناطق جنگی - برگزاری سخنرانی ها در ارتباط با تهاجم فرهنگی - حضور پیشکسوتان جنگ و جهاد در نشست ها به همراه روایتگری- آموزش خاطره نویسی برای نگارش از زندگی شهدا و جانبازان- فراخوان مسابقات در رشته های مختلف ادبی - هنری - ورزشی
شناخت شهدا و کار برای شهدا با دیگر شناخت ها و کارها چه تفاوتی دارد؟
شناخت ها مکمل هم هستند . اگر من خودم را نشناسم چطور می توانم به شناخت نوجوانی ۱۳ ساله برسم که در مقابل دشمن؛ برای آسایش من جانش را فدا کرده است. شهدا عضوی از خانواده ما هستند. هر چه برایشان کار شود باز هم کم است. آنها تاریخ ساز هستند. شهدا شناسنامه ما هستند.
شما شهید بهروز مرادی را چقدر می شناسید؟
متاسفانه غافل بودم و همانقدر که در دنیای مجازی معرفی شده اند این که : دانشجوی هنرمند بودند - خطاط و عکاس بودند - دو هزار قطعه عکس از ایشان موجود هست - پدر و برادرشان هم شهید هستند - تابلویی خلق کردند در خرمشهر و جمعیت را ۳۶ میلیون نفر نوشتند - بعد از آزادی خرمشهر خطی نوشتند که این جا به خون شهدا مطهر است لطفا با وضو وارد شوید - در جنگ به شکارچی تانک معروف بودند - تا ۴۰ روز مانده به پایان جنگ در جبهه حضور داشتند و در تاریخ چهارم خرداد شصت و هفت شهید شدند و همین ! اما از شهدایی که به نوعی ردپایی برای نوع تفکر و نگرش آیندگان گذاشته اند خوشم می آید .
اصولا اختصاص جشنواره ای به نام شهید بهروز مرادی و دیگر شهدا را چگونه ارزیابی می کنید ؟
درست است که شهدای هنرمند جایگاه ویژه ای دارند و می توانند الگوی جوانان هنرمند در آینده باشند ؛ اما برای من که زمان جنگ را تجربه کرده ام؛ آن سرباز روستایی با آن فرمانده شهری یا زنی که در پست جبهه مراقب اوضاع خانه و خانواده بوده است تا آب در دل مرد رزمنده اش تکان نخورد که برای دین و خاک این وطن می جنگیده هیچ تفاوتی نیست! نیت، مبارزه با دشمن بود. چرا جشنواره ای به نام «سربازان هشت سال جنگ» نباشد ؟!
خوشحال می شویم اگر تجربه خلق اثر هنری و یا پژوهشی در حوزه هنر مقاومت و پایداری را دارید به اطلاع مخاطبان هم برسانید.
* با احترام بنده در حیطه داستان نویسی و خاطره نگاری وارد حوزه هنر مقاومت و پایداری شده ام. افتخار این را دارم که کتاب‌هایی به چاپ رسانده ام.
* قهرمان ننه / زندگی مادر شهید کریم خسروزاده ( دو زبانه )
* مرواریدها / مجموعه داستان دفاع مقدس
سال‌هایی که رفته بودم / مجموعه خاطرات چهارده شهید محله امام خمینی
* قبیله زینب / مجموع خاطرات زنان شهید زنان جانباز و زنان ایثارگر استان اردبیل
**** التفات /داستان - خاطره شهید غواص ، التفات نی زنی ( به زبان ترکی )
* جنت ده بیر آلما آغاجی وار / مجموعه داستان دفاع مقدس ( تقدیم به عارف گردان قاسم شهید علیرضا امامی یگانه ) شهید عزیز برادر فرماندار اردبیل بودند.
** ستاره های سبلان / مجموعه بیوگرافی ۷۲ شهید خوش اسم مثل ( شهید دیوان سروحیدر ) استان اردبیل که در مرحله چاپ است .
