به نام یگانه پایدار

دکتر محمدرضاصمدی فروشانی؛ عضو هیات امنای جایزه دانشگاهی شهید بهروز مرادی و عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی و دروس عمومی دانشگاه هنر اصفهان مهمان دیگر دبیرخانه جایزه دانشگاه شهید بهروز مرادی بود. وی در این گفتگو ضمن تعریف خود از هنر پایداری و مقاومت به نسبت این هنر با دین پرداخت و همچنین در بخش های دیگر نظر خود را درباره شهید بهروز مردادی و این جایزه نیز بیان کرد. با هم پاسخ های دکتر صمدی را می خوانیم:

*تعریف شما از هنر مقاومت و پایداری چیست؟ وقتی سخن از اضافه ای مانند مقاومت و پایداری با هنر می کنیم، نگاه ما تنها به مضمون و محتواست یا فرم هم در این نگاه دخیل می شود؟

با سلام و عرض ادب خدمت مخاطبان محترم. هنر پایداری ، هنری است که بیانگر ریشه های الهی و انسانی مقاومت در برابر ظلم و ظالم است. هنری که با فرم های نمادین و زیباشناسانه، انسان ها را به عالی ترین شکل ممکن به سمت عدم سکوت در برابر ناعدالتی ها می کشاند و در برابر تجاوزات به او، قدرت مقاومت می دهد. لذا هنر پایداری علاوه بر محتوا در فرم هم خود را نمایان می کند.

* نسبت بین هنر و دین در هنر مقاومت و پایداری چه تفاوتی با دیگر نگاه ها و اقسام هنر دارد؟

با توجه به اینکه تبلیغ روحیه پایداری و ایثار جزء عناصر محوری اخلاقی و اعتقادی دین است و در کمتر دیدگاهی چنین نگرشی به پایداری در برابر ظلم وجود دارد، لذا نسبت هنر و دین در هنر پایداری یک نسبت شبیه علت و معلول و یا شبیه ظاهر و باطن دارد. دین عنصر ایجاد کننده و فراهم کننده مایه های هنر پایداری است و در هنر پایداری است که روحیه مخفی پایداری به ظهور و بروز می رسد.

*هنر مقاومت و پایداری چه نقشی در پایبندی بیشتر افراد به اصول همزیستی جهانی و تلاش برای زندگی بهتر می تواند ایفا کند؟

هنر، عرصه بیان بین المللی و زیباشناختی منطبق بر سرشتِ انسانی، اعتقادات و نگرش ها و ارزش های انسانی است. هنر پایداری هم از این قاعده استثنا نیست. لذا در صورت تبلیغ هنر پایداری در عرصه جهانی شاهد بازگشت انسان ها به معیار صحیح اخلاقی خواهیم بود؛ عرصه ی که در آن نه انسان ها نسبت به ظلم بی مبالات خواهند بود، و نه ظالم و متجاوزان خود را از نظارت و مقاومت وجدان های بیدار در امان می بینند.

*نگاه روحانیون و محققان ادیان مختلف به هنر و به خصوص هنر مقاومت و پایداری چه نگاهی بوده و هست؟

اندیشمندان دینی معتقدند زبان هنر، بهترین وسیله انعکاس مؤثر مفاهیم و آموزه های دینی است. هنر در راستای ترویج فرهنگ ایثار و پایداری می تواند به بهترین شیوه این مفاهیم را در نهاد انسان ها پرورش دهد.

* برای هنر مقاومت و پایداری چه پشتوانه ای در متون مقدس مانند قرآن کریم و سیره اهل بیت وجود دارد؟

تولید هنر در اقسام گوناگون نیازمند محتوای غنی است که به هنرمندان قدرت نمادسازی و عرضه زیباشناختی آن را به خوبی فراهم کند. موضوع پایداری از جمله موضوعاتی است که هم در آیات قرآن کریم و هم در سخنان و سیره اهل بیت علیهم السلام پشتوانه قوی محتوایی دارد. علاوه بر آن حتی در عرصه برخی تولیدات هنری همچون شعر، سیره معصومان به گونه شعر حماسی که در رده هنر پایداری جای می گیرد پرداخته شده است. علاوه بر آن در قرآن کریم نیز داستان پیامبران به عنوان قهرمانان عرصه پایداری به زیبایی ترسیم شده است.

* جایگاه و ترکیب هیات امنای دانشگاه جایزه شهید بهروز مرادی را در نسبت به تجربه این دانشگاه و دیگر جوایزموجود چطور ارزیابی می کنید؟ شما جلسات هیات امنای جایزه و مصوبات آن را چطور ارزیابی می کنید؟

با توجه به اینکه ترکیب اعضا در هیات امنا جایزه مبتنی بر اساسنامه جایزه تعیین شده و همه اعضاء دغدغه کارهای فرهنگی و ارزشی را دارند، به نظر بنده بهترین ترکیب ممکن شکل گرفته و همه اعضاء تلاش دارند به بهترین نحو و در شأن اسم شهید بزرگوار، شهید بهروز مرادی و دانشگاه هنر اصفهان مصوبات تعیین و اجرایی شود.

*ارزیابی شما از نگاه دانشجویان و استادان به هنر مقاومت و پایداری چیست؟

بنده معتقدم اگر جایگاه عمیق و ضرورت اجتناب ناپذیر مقاومت به خصوص در عصر کنونی که تبلیغ انسانیت و دموکراسی به عنوان پوسته برای ظلم های متنوع علیه بشریت قرار گرفته، به خوبی تبیین شود؛ در این صورت هیچ انسان آزاده ی نیست که به آن احساس دلدادگی نکند. به خصوص فرهیختگان دانشگاهی اعم اساتید و دانشجویان که همیشه در صدر حرکت های حق طلبانه حضور فعال داشته اند.

* شما شهید بهروز مرادی را تا چه اندازه می شناسید و چه بعدی از شخصیت ایشان برای شما حائز اهمیت است؟

بنده آشنایی مختصری با ایشان داشتم ولی در خلال برگزاری جلسات جایزه و مطالعات اخیر، مهترین جنبه این شخصیت متعالی را، شجاعت و دلدادگی ایشان به وطن و اعتقادات دینی یافتم؛ که باعث شد در جنگ تحمیلی نقش هنری ماندگاری که برخواسته از خلاقیت الهی او بود، از خود بر جای گذارد.

*با وجود اتفاقات تازه در جبهه مقاومت و همچنین جهت اصلاح سبک زندگی، پرداختن به هنر مقاومت و پایداری در ابعاد مختلف تا چه اندازه مهم و ضروری است؟

هر چند ظلم در همه زمان ها توسط طواغیت بر زندگانی انسان ها تحمیل شده است؛ ولی در عصر کنونی شکل تازه ای به خود گرفته و در رنگ و لعاب های جدیدی و به وسیله رسانه ها وارونه منعکس می شود. لذا هنر پایداری یکی از بهترین ابزار جهاد تبیین برای بر ملا کردن این مغالطه ظالمان و ترغیب کننده انسان های آزاده جهت همآوردی در برابر ظلم آنان است.

* جایزه شهید بهروز مرادی تا چه اندازه می تواند به ایجاد یک جریان هنری و علمی کمک کند؟

هنر عرصه خفته ای است که در صورت بیداری قادر است قله های انسانیت را فتح کرده و راهبر بشریت در این مسیر باشد. هنر ایران زمین در صده های اخیر متاثر از هنر کشورهای بلوک غرب و مبانی الحادی آنان قرار گرفته است. کشور اسلامی ایران با فرهنگی غنی و هنری پایدار و عمیق می تواند در برابر این هجمه مقاومت کرده و با طرح عرصه های جدید هنر مضاف همچون هنر پایداری، مسیر گریزناپذیر هنری معاصر را به سمت مفاهیم عمیق الهی تغییر دهد.

*مهم ترین آسیب های پیش روی این جایزه چه می تواند باشد؟

به نظر بنده مهمترین چالش پیش روی این جایزه کاهش سطح برگزاری آن است. می توان با نوآوری ها و برگزاری همایش های نظری و علمی در زمینه پایداری و مقاومت در کنار جایزه، مضامین و محتوای برگزاری عمیق تر جایزه را فراهم کرد.